بسیاری از اختلالات شایع روانی تقریباً زمینۀ یکسانی دارند: کمبود عزت نفس. از آنجایی که عزت نفس می‌تواند تأثیر مستقیمی بر زندگی فردی و اجتماعی افراد بگذارد، متخصصان و کارشناسان از جنبه‌های مختلفی در مورد اهمیت و راهکارهای افزایش عزت نفس صحبت کرده‌اند. در این یادداشت ما به رویکردهای روان درمانی می‌پردازیم که می‌توانند به بهبود عزت نفس کمک کنند:
روان درمانی شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از رویکردهای درمانیست که اثربخشی آن در پژوهش‌های علمی ثابت شده است. این رویکرد به تأثیر افکار و رفتارها بر احساسات فرد در یک موقعیت خاص می‌پردازد. روان درمانی شناختی-رفتاری بر این ایده استوار است که شیوۀ تفکر و احساس افراد بر شیوۀ رفتاری آن‌ها اثر می‌گذارد. بنابراین روان‌درمانگران تلاش می‌کنند تا الگوهای فکری تحریف‌شده را شناسایی و برای تغییر آن‌ها به مراجعان خود کمک کنند. معمولاً بعد از جلسات روان‌درمانی با رویکرد CBT افراد بهتر می‌توانند با موقعیت‌های سخت مقابله کنند و احساسات منفی خود را کاهش دهند.
از آنجایی که عزت نفس به کمک عوامل شناختی حفظ می‌شود، رویکرد CBT می‌تواند تأثیر ویژه‌ای بر افزایش عزت نفس داشته باشد. این شیوۀ درمانی که اغلب با رویکردهای مختلفی مانند بازسازی شناختی و مدیتیشن ترکیب می‌شود، برای درمان طیف وسیعی از مسائل روان‌شناختی از جمله کمبود عزت نفس مؤثر است.
مشاوره انسانی یا مراجع-محور
این رویکرد درمانی یکی از انواع درمان‌های انسان‌گرایانه است که توسط کارل راجرز معرفی شد. مشاورۀ مراجع محور مبتنی بر این باور است که افراد از قبل ویژگی‌های مورد نیاز برای رشد و شکوفایی را دارند و می‌توانند با کمک خودشان به بهبودی برسند. در این شیوه، مشاور نقش راهنما را دارد و مراجع مانند دستیار راهنما در فرآیند درمان مشارکت می‌کند. در نتیجه مشاور توصیه‌ای ارائه نمی‌کند بلکه از مراجع خود حمایت می‌کند تا بتواند احساسات، نیازها و ارزش‌های خود را شناسایی کند. در این شیوه با کمک به افراد برای خودشناسی می‌توان به راه‌حل‌های سودمندی برای مشکلات روانی از جمله افسردگی، اضطراب و عزت نفس پایین دست یافت.
رفتاردرمانی عقلانی-هیجانی
این رویکرد روان‌درمانی در کوتاه مدت به افراد کمک می‌کند تا افکار و احساسات مخرب خود را شناسایی و آن‌ها را با باورهای سالم‌تر جایگزین کنند. منطق بنیادی این رویکرد این است که برخی از باورهای ما غیرعقلانی و نامناسب هستند و باعث بروز اختلالاتی مانند اضطراب یا عزت نفس پایین می‌شوند. چنین درمانی بر خود موقعیت‌هایی که باعث بروز اختلال روانی می‌شوند متکرکز نیست، بلکه بر باور مراجعان در مورد آن موقعیت‌ها تمرکز دارد.
مشاورۀ مبتنی بر ذهن آگاهی
مشاوره مبتنی بر ذهن آگاهی برای افزایش آرامش و در عین حال حذف قضاوت‌های منفی طراحی شده است. این رویکرد مبتنی بر فلسفۀ بودایی و یک فرآیند ذهنی است که ویژگی بارز آن «آگاهی بدون قضاوت از لحظۀ حال» است.
رویکرد ذهن آگاهی، که شامل شیوه‌های مختلف مدیتیشن است، برای درمان بسیاری از مشکلات عاطفی و روانی از جمله عزت نفس کم کاربرد دارد.
روایت درمانی
این رویکرد بر روایت‌ها و داستان‌هایی تمرکز دارد که دربارۀ خودمان تعریف می‌کنیم و تأثیراتی که این داستان‌ها بر ادراک و رفتارمان دارد. روان‌درمانگر در این شیوۀ درمانی به مراجع خود کمک می‌کند تا با روایت داستان زندگی‌اش، از رفتارهای مخرب خود فاصله بگیرد و آن‌ها را از هویت و شخصیت خود جدا ببیند. به این ترتیب می‌تواند راه‌حل‌هایی برای تغییر الگوهای فکری و عملی اشتباه خود بیابد و داستان زندگی‌اش را از نو بنویسد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که رویکرد روایت درمانی برای کاهش افکار و نگرش‌های منفی مرتبط با اختلالات سلامت روان و همچنین افزایش عزت نفس موثر است.
منبع:
positivepsychology