اعتیاد به خرید که به آن اختلال خرید اجباری هم میگویند، چیزی شبیه به اعتیاد به مواد مخدر است. سازوکار این اختلال یا اعتیاد به گونهایست که افراد را وادار به خرید غیر قابل کنترل چیزهایی میکند که به آن نیاز ندارند یا توانایی مالی کافی برای خرید آن را ندارند. با اینکه بسیاری از افراد، خرید کردن را نوعی درمان یا فعالیت تفریحی میدانند اما خرید اجباری نوعی اختلال در سلامت روان افراد است که عواقب جدی و ناگواری در پی خواهد داشت.
خرید به افراد حس سرخوشی شبیه به نشئگی میدهد. از نظر علمی، دلیل این سرخوشی ترشح یکی از نوروترنزمیترها به نام دوپامین است. به همین دلیل، افراد درگیر اختلال خرید اجباری، میخواهند که این احساس تا جای ممکن ادامه پیدا کند یا تکرار شود.
عواقب اعتیاد به خرید
افراد درگیر این اختلال هر روز بدهکارتر و بدهکارتر میشوند. ممکن است دوستان و در ادامه اعتماد عزیزان خود را از دست بدهند. حتی ممکن است خانه یا اموال خود را از دست بدهند. برخی از مبتلایان ممکن است به دزدی روی بیاورند تا بتوانند هزینۀ این عادت خود را فراهم کنند. گاهی افراد فقط وقتی از اعتیاد خود آگاه میشوند که زنگهای خطر بسیاری به صدا درآمدهاند و اتفاقات ناگواری رخ داده است.
به همین دلیل لازم است که علائم این اعتیاد را بشناسیم و در صورت مشاهده در خود یا عزیزانمان به فکر راه حال و درمان باشیم. چون بر خلاف چالشهای زیاد و دشوار، این اختلال راههای درمان مطمئن و امکانپذیری دارد.
علائم اختلال خرید اجباری
بعضی افراد با اختلال خرید اجباری میتوانند به خوبی علائم خود را مخفی کنند و تنها کسانی که خیلی به آنها نزدیک هستند از این اختلال باخبر میشوند. ممکن است این افراد چیزهایی که خریدهاند را مخفی کنند یا به نظر برسد که اینقدر پول دارند که میتوانند هر چیزی که دلشان خواست را بخرند. بسیاری از خریداران اجباری با اینکه در واقعیت کلی قرض و بدهی دارند اما تصویری از قدرت و ثروت را از خود به نمایش میگذارند.
فرد با اختلال خرید اجباری ممکن است:
- برای خریدهای روزانه یا هفتگی خود وسواس داشته باشد
- برای مقابله با اضطراب خرید کند
- بدون پرداخت بدهیهای قبلی حسابهای جدید افتتاح کند و کارتهای اعتباری جدیدی بگیرد
- بعد از هر خرید احساس سرخوشی بیحدی را تجربه کند
- چیزهای غیرضروری بخرد یا وسایلی که هیچ وقت استفاده نمیشوند
- برای اینکه بتواند به خرید کردن ادامه بدهد دزدی کند یا دروغ بگوید
- بعد از هر خرید دچار پشیمانی و افسوس شود اما باز هم به خرید ادامه دهد
- قادر به پرداخت بدهیها یا مدیریت امور مالی خوب نباشد
- همۀ تلاشهایش برای جلوگیری از خرید اجباری شکست بخورد
اگر این علائم را در خود یا یکی از اطرافیان خود میبینید، با اختلال خرید اجباری یا اعتیاد به خرید مواجه شدهاید و بهتر است سریعتر به فکر درمان باشید.
درمانهای اعتیاد به خرید
مدیریت اعتیاد به خرید کار سادهای نیست چون خرید کردن بخش معمولی از زندگی روزمرۀ ماست. ما ناچاریم مرتب مواد خوراکی و هر چند وقت یکبار چیزهایی مثل لباس، لوازم شخصی یا خودرو بخریم. اما متوقف کردن خرید به تنهایی نمیتواند اعتیاد به خرید را درمان کند.
بسته به شدت اعتیاد به خرید، یک خریدار اجباری ممکن است نیاز به قطع جریان نقدینگی داشته باشد. برخی نیاز دارند شخص دیگری مسئول امور مالی آنها شود. در برخی موارد نادر، فرد نیاز به برنامۀ بستری جهت درمان اعتیاد دارد.
برخی از درمانهای رایج:
- خانواده درمانی. چون اعتیاد فقط به فرد آسیب نمیرساند بهتر است کل خانواده برای کمک به مبارزه با اعتیاد به خرید همراه شوند. با حضور افراد خانواده مسئولیتپذیری برای انجام اقدامات درمانی بیشتر میشود. مثلاً، تشویق میشوید که رسیدها یا صورتحسابهای بانکی را با همسر یا دیگر اعضای خانوادهتان به اشتراک بگذارید تا با صداقت بیشتر و همراهی هم هزینههای غیرضروری را کاهش دهید.
- درمان رفتاری شناختی. در این شیوه از رواندرمانی، به رفتارهای نادرست و ناسالمی میپردازید که باعث بروز این اختلال شدهاند. از طریق جلسات مشاوره نه تنها این رفتارها را میشناسید بلکه یاد میگیرید که آنها را به درستی مشاهده کنید و با رفتارهای مثبتتر و سازندهتری به آنها پاسخ دهید.
- درمان چندابتلایی. در این مورد هم ممکن است مانند بسیاری از اعتیادها، چندابتلایی (دو یا چند بیماری یا وضعیت مزمن) وجود داشته باشد. افراد با اختلال خرید اجباری احتمال دارد با افسردگی و اضطراب یا دیگر اختلالات روانیدرگیر باشند و برای رهایی از آنها و داشتن احساس بهتر، خرید کنند. شناخت و برطرف کردن مشکلات چندابتلایی میتوانند به درمان اعتباد به خرید کمک کند.
- مشاورۀ اقتصادی. از آنجایی که افرادی که از خرید اجباری رنج میبرند بی توجه به عواقب احتمالی کارشان مثل بدهی، بی پولی یا حتی دزدی، خرید میکنند برخی از مشاورههای مالی در دراز مدت میتواند برای آنها کمککننده باشد. با این مشاورهها آنها هم با عواقب کارشان از نزدیک آشنا میشوند و هم با حضور گروههایی از افراد که در وضعیت مشابهی از نظر مالی قرار گرفتهاند، میتوانند به رفع مشکل خود و دیگر افراد گروه کمک کنند.
در نهایت، تشکیل شبکهای از حامیان شامل افراد خانواده و دوستان باعث میشود که خریدار اجباری سریعتر و راحتتر راه حلی بیابد و زندگی سالم و رضایتبخشی را در پیش گیرد.
این مطلب از سایتهای webmd و healthline انتخاب و ترجمه شده است.
مترجم: پرستو مسگریان