اختلال خرید اجباری با ویژگیهایی مثل خریدهای بیش از حد و بی مورد و افکار دائمی در مورد خرید شناخته میشود. اینگونه افکار و رفتارها اضطراب و مشکلات قابل توجهی برای مبتلایان ایجاد میکنند، همچنین ممکن است تأثیر جدی بر امور مالی و روابط اجتماعی بگذارد.
در بسیاری از موارد، اختلال خرید، یک اختلال روانی مستقل در نظر گرفته نمیشود. به همین دلیل، معیارهای یکسانی برای تشخیص آن وجود ندارد. محققان نیز دربارۀ اینکه آیا باید اختلال خرید اجباری را در دستۀ اختلالهای اعتیادی قرار دهند یا اختلال وسواس فکری-عملی یا اختلال کنترل تکانه، دهنید اختلاف نظر دارند
ویژگیهای اختلال خرید اجباری
افرادی که دچار این اختلال هستند معمولاً با اضطراری قوی و غلبهناپذیر برای خرید کالاها مواجه میشوند، علیرغم تمام پیامدهای منفی که ممکن است خرید این کالاها برایشان داشته باشد.
برخی معیارهای تشخیصی پیشنهادی برای این وضعیت عبارتند از:
- افکار مزاحم و اضطرار شدید برای خرید کردن
- خرید بیش از حد بدون قصد استفاده از اقلام
- خریدن اشیاء برای التیام حالتهای احساسی مثل غم یا خشم
- پیامدهای منفی و مشکلات مالی در پی خریدهای بی رویه
- علائم احساسی و عاطفی بعد از ترک خرید
- ناتوانی و عدم مقاومت در برابر خرید اقلام غیرضروری
- غرق شدن در فکر و برنامهریزی برای خریدهای غیرضروری
- صرف وقت خیلی زیاد برای جستجوی دربارۀ اقلام مورد نیاز یا کالاهای غیرضروری
آخرین ویژگی که باعث میشود خرید بیش از اندازه را اختلال خرید اجباری در نظر بگیریم این است که این اختلال در ارتباط یا اثر شرایط روانی دیگری بروز نکرده باشد، مثل اختلال دوقطبی یا مانیا.
خرید کردن برای بسیاری از افرادی که دچار اختلال خرید هستند، یک سازوکار مقابلهای برای مقاومت در برابر احساسات دشواری مثل استرس، تشویش و کمبود عزت نفس است. اما خرید فقط تسکینی گذرا برای چنین مشکلاتی فراهم میکند. عدم توانایی این افراد در کنترل خرید در نهایت میتواند منجر به احساس شدید شرم و گناه در آنها شود.
خرید اجباری چه تفاوتی با خرید عادی دارد؟
بسیاری از افراد در مواقع خاص (مانند مراسم جشن یا تعطیلات) خرید بیش از اندازۀ معمول انجام میدهند. اما این نوع خریدهای گه گاه بیش از اندازه، نشانۀ اختلال خرید وسواسی نیست. در واقع، اختلال خرید به معنی ولخرجی نیست و معمولاً ربطی به میزان پولی که خرج میکنید ندارد.
در اصل، میزان درگیری ذهنی، سطح ناراحتی فردی و پیامدهای مخرب است که وضعیت خرید کردن افراطی را به یک اختلال تبدیل میکند.
درمان اختلال خرید اجباری
شواهدی نشان میدهد که روان درمانی شناختی-رفتاری (CBT) نقش مؤثری در کاهش علایم اختلال خرید اجباری دارد، زیرا به افراد کمک میکند متوجه شوند چطور از خرید کردن به عنوان یک سازوکار مقابله با احساسات ناخوشایند خود استفاده میکنند و بتوانند مهارتهای مدیریت بهتر احساساتشان را تقویت کنند. اما اینکه چه درمانی برای چه افرادی بیشتر مؤثر است به تشخیص روان درمانگر و روانشناس بستگی دارد.
به علاه، شواهدی نیز نشان میدهند که درمان با داروهای مهارکنندۀ بازجذب سروتونین میتواند بر اختلال خرید وسواسی اثر بگذارد که باید به تشخیص و تجویز روان پزشک انجام شود.
مدیریت اختلال خرید اجباری
اگر شما درگیر خرید اختلال خرید اجباری هستید، میتوانیداز روشها و راهبردهای خودمراقبتی برای مدیریت علائم این اختلال کمک بگیرید.
تفریحهای جدید را امتحان کنید
بسیاری از افراد وقتی کسل هستند یا حوصلهشان سر میرود، به خرید افراطی رو میآورند. اگر شما خرید میکنید تا استرس خود را کاهش دهید یا فقط برای سرگرمی خرید میکنید سعی کنید تفریحات دیگری را جایگزین خرید کنید.
شاید بد نباشد یوگا را امتحان کنید. یوگا نه تنها استرس را کاهش میدهد بلکه میتواند سرگرم کننده هم باشد. یک سرگرمی سالم که هم میتوانید تنها انجام دهید هم به همراه دیگران.
لیست خرید داشته باشید
وقتی حتماً نیاز است که به فروشگاه یا مرکز خرید بروید، لیستی از کالاهایی که نیاز دارید تهیه کنید و خودتان را موظف کنید که فقط اقلام داخل لیست را بخرید.
از یک دوست کمک بگیرید
اگر پایبندی به لیست خرید ضروریات برایتان دشوار است از یکی از دوستانتان کمک بگیرید تا شما را هنگام خرید همراهی کند و مانند یک وجدان بیدار و مهربان شما را از خرید اضافی بازدارد.
از آن بهتر اینکه، اگر برایتان امکان دارد مسئولیت خرید لوازم ضروری را به یکی دیگر از از افراد خانواده بسپارید.
با پول نقد خرید کنید
کارتهای بانکی و اعتباری خود را فقط برای مواقع اضطراری کنار بگذارید و از پول نقد استفاده کنید. وقتی پول نقد محدودی در کیفتان داشته باشید احتمال اینکه خرید افراطی و اجباری انجام بدهید خیلی کمتر میشود.
فروشگاههای اینترنتی را آنفالو و بلاک کنید
فروشگاههای اینترنتی خرید را آسانتر از همیشه کردهاند. از یک افزونه یا مروگری کمک بگیرید تا دسترسی شما به وبسایتهای خرید آنلاین را محدود کنند. در اپلیکیشنهایی مثل اینستاگرام صفحات فروش وسوسه انگیز را آنفالو و بلاک کنید.
و در نهایت به خاطر داشته باشید که:
اختلال خرید اجباری چه یک جور اعتیاد و وابستگی به حساب بیاید، چه یک اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) در هر صورت باعث نمیشود که شما آدم ولخرج، بد یا سهلانگاری به حساب بیایید. خودتان را سرزنش نکنید، از کسی که دوستش دارید کمک بگیرید و دربارۀرنجتان صحبت کنید.
کمک حرفهای از مشاور و روانشناس حاذق نیز میتواند خیلی خوب به کنترل علائم خرید اجباری کمک کند.
منبع: verywellmind